“Sol el duvarda bastonlar sağda kalacak şekilde duvarı takip edelim lütfen” diyor rehberimiz, ben solum neresi diye düşünüyorum. Haraket etmeyip durunca arkadaki bana çarpıyor, benim elim ayağım birbirine giriyor.

Biraz dağınık bir başlangıç yapmış olabilirim ama yavaş yavaş toparlandım ve karanlıkta tango bile yaptım. Tabiki benim gibi sakar biriyle değil…

Karanlığın içinde görülmeyeni deneyimlemek, biraz konfor alanının dışına çıkıp panik olmak, biraz çevrendeki deneyimli rehbere güvenmek, biraz keşif, biraz empati, biraz da çözüm çabaları bu ziyaretin sebebi.

Andreas Heinecke’in başlattığı –iyi ki de bu farkındalığı başlatmış- Karanlıkta Diyalog dünya üzerinde 130’dan fazla kentte 8 milyondan fazla insanın hayatına dokunmuş.

Bundan beş yıl önce yine Karanlıkta Diyalog etkinliği deneyimim sonrası Kadıköy Belediyesinde Görme Engelliler Kütüphanesine çocuk kitapları seslendirmiştim. O zamanlar küçük oğlumu, yaşı itibari ile bu etkiliğe götürmemiştim ama ağabeyinin ve benim anlattıklarımızdan o kadar etkilenmişti ki evde gece ışıkları kapatıp ona kendi ortamında karanlıkta diyalog yapmıştık.

Düşünsenize kendi evimizde, eşyaların yerini bildiğimiz halde bile gece ışık yakmadan yürümeye çalışırken sağa sola çarpıyoruz. Bir de evdekilere söyleniyoruz. Kimin terlikleri bu odanın ortasında? Oğlum okul çantanın yeri burası mı? Bu sehpayı kim koydu buraya?

 

Bizler kendi konfor alanlarımızda bile minik tatsız sürprizlerle karşılaşıken her gün dışarıda bir çok görme engelli sokaktaki sürprizle nasıl başa çıkıyor dersiniz? Her yeni bir gün, yeni bir mücadele onlar için…

Acaba, tüm belediye çalışanlarının, çevre planlamıcılarının ve mimarların bu etkinliği deneyimlemesi birşeylerin değişimi için küçük bir adım olabilir mi?



***

Bu gün yeniden, bu sefer iki oğlumla birlikte görülmeyen İstanbul’u deneyimlemek için Karanlıkta Diyalog’dayız.

Etkinlik boyunca görme dışındaki duyularımın bana yol göstermesini bekliyorum, panik duygusunu yenmeye çalışarak. Sonunda şunu farkettim, karanlıktaki İstanbul deneyimimiz boyunca hep çocukların yerlerini kontrol ettim, elimle onlara dokundum, emin oldum rahat ve güvende olduklarından. Aslında kendini güvende hissetmeyen bendim, endişe düzeyim artmıştı.

Küçük oğlumun bu deneyimi oyuna çevirmiş ve eğleniyor olmasından rahatsız mı olmuştum? Yoksa herşeyin kontrolüm dışında gelişiyor olması mıydı beni gergin yapan? Kim bilir?

Benim gerginliğimi hissetmiş olan rehberimiz Harun Bey’in “Aslında çocuklar zorluklarla baş edebilmede daha başarılılar. Biz ise, ‘acaba ne yapar?’ diye onlar adına da endişeleniyoruz” demesi hâlâ kulağımda.

Gezimizin bir etabında Diyalog Kafe’de bildiğimiz tatları farklı algılarken, deneyimlerimizi paylaşıyoruz. Her birimiz potansiyelimizi ve limitlerimizi yeniden tanımlamaya çalışırken buluyoruz kendimizi.

Yaptığımız küçük sohbetlerden Harun Beyin tango yaptığını, satranç oynadığını ve sosyoloji bölümü öğrencisi olduğunu öğreniyorum. Sinema filminden bir sahnenin, -Tango müziği eşliğinde dans sahnesinin- betimlemeli halini dinlerken, Harun Beyin profesyonel yönlendirmesiyle karanlıkta yürürken bile eli ayağı dolaşan ben -her ne kadar beceremesem de- dans etmeye çalıştım. Bu müthiş deneyim için çok teşekkürler…

Bir de bize sürprizi var, HarunBey’in. Kendisi, Turkcell’in Engel Tanımayanlar reklamında Tango yapıyor.

Eşlerden biri müziği görebiliyor, diğeri dansı duyabiliyor.

Aslında engelleri biz yaratıyoruz hayatımızda…

Hepimizin, anlayışla, nazeketle ve sevgiyle paylaştığımız hayat yolu açık olsun.

Sevgiyle Kalın

Hüma Oktay

Kasım 2018

Meraklısı için NOT: Aralık 2013’den bu yana Karanlıkta Diyalog ve Ocak 2016’dan bu yana Sessizlikte Diyalog etkinlikleri Gayrettepe Metro’da Turkcell Diyalog Müzesinde, görülmeyeni duymak, duyulmayanı görmek için devam ediyor.


Bu yazı Martı Dergisi'nde yayınlanmıştır.

Devamını Oku »

Sabahın erken saatlerinde dört kişi masada sallana sallana hem oyun oynuyoruz hem Eskişehir’e doğru yol alıyoruz. Bizden keyiflisi yok zira bütün vagon uyukluyor. Bizde enerji tavan yapmış, Adam Asmaca, İsim Şehir, UNO gibi birbirinden eğlenceli oyunlarla gülmekten kırılıyoruz. Yolculukların en sevdiğim kısmı dar ve kısıtlı imkanlara rağmen eğlenecek birşeyler bulmamız. Şanslıyım, konu çocuklarla oyun olunca yaratıcıkla sınır tanımayan bir arkadaşım bu yolculukta benimle.

Güle oynaya trende ne kadar zaman geçirdiğimizi anlamadık bile. Eskişehir’e iner inmez ilk istikamet Sazova Bilim, Sanat ve Kültür Parkı. İlk kez 2008 de açılan bu park Tren garından 5km uzakta çok büyük bir alana kurulmuş. İçerisinde, Bilim Deney Merkezi, Uzay evi, Hayvanat Bahçesi ve bir çok tarihi binanın minyatürünün yapıldığı Esminyatürk ve Türk Dünyası Bilim Kültür gibi daha bir çok gezilecek yerler var.

Bizim ilk sırada gezdiklerimizden Türk bilim adamlarının keşifleri, buluşları hakkında bilgiler ve kendi balmumu heykellerinin olduğu Türk Dünyası Bilim Kültür binasıydı. İbn Sina’nın anatomik bilgiler ve eczacılık hakkında yazdıkları, Câbir Bin Hayyan kimyacı, eczacı, hekimin buluşları, her birinin balmumundan heykelleri ile o zamana uygun döşenmiş minik odalar arasında mekik dokurken birbirimiz kaybettik. Bu sırada, aynı binada alt katta Türk musikisinde kullanılan müzik aletlerinin bulunduğu bir de müze varmış, keşfetmiş olduk.

Veee çocukların en sevdiği Masal Şatosu, tabii bizimde en sevdiğimiz. Şatonun içinde masal saati dinletileri ve masal kahramanlarının heykelleri var. Hep birlikte yukarı çıkan merdivenlerle kuleye tırmanıyoruz, saçım uzun olsa aşağıya sarkıtacağım ama bakıyorum aşağıda dolaşan beyaz atlı prens yok!

Gölde yüzen ördekler, bahçede koşturan çocuklar, korsan gemisinin her yanından salkım saçak sallanan çakma minik korsanlar, en son parkın içinde turlayan treni görüp koşarak yetişmeye çalışıyoruz, nafile. Tren’e koşarken çocukların keşfettiği kayalar ve önündeki şelale ve havuz birden hedef haline geldi. Biz daha yetişemeden onlar kayalara tırmandılar bile.

Parkın eğlencesi hepimizi acıktırınca doğruca Odunpazarında Hacer Hala‘da soluğu aldık.

Atlıhan El Sanatları Çarşısı, tarihi Hanın içinde yöresel restaurantlar ve hediyelik eşya satan bir çok minik dükkan var, “Hacer Hala Ev Yemekleri” bunlardan biri. Mantısı ve zeytin yağlı sarmalar müthiş.

Odunpazarı bölgesi Eskişehir için tarihi dokunun merkezi diyebiliriz. Tarihi konaklar, hanlar ve müzelerin bulunduğu bölge.

Atlıhan’ın arkası Arif Bey sokakta Kurtuluş Müzesi var. İki katlı bu konak içeride kurtuluş savaşı sırasında Eskişehir’in bağımsızlık için verdiği mücadele anlatılmış. O dönemdeki yabancı basın gözüyle Türkiye, karikatürlerle Türkler anlatılmış. Her oda ayrı bir tarih.

Odunpazarının dar sokakları arasında restore edilen kimi renkli kimi çiçekli tarihi yapıları inceleyerek dolaşıyoruz. Abacı Konak Hotel’de bunlardan biri. Iç avlusunda kahve keyfi yapabileceğiniz hatta hava güzel ise yemek yiyeceğiniz bir ortam var. 

Tam karşısında ise Çağdaş Cam Sanatları Müzesi bulunuyor. Camın binbir halinin sergilendiği eski konaklardan biri daha.

Ara sokaklardan ana caddeye doğru yol alıyoruz Atatürk Bulvarı‘nda ana cadde üzerinde Yılmaz Büyükerşen Wax Museum önündeki giriş kuyruğundan hemen kendini belli ediyor. Yılmaz Büyükerşen’in kendisinin yaptığı 160 yerli yabancı balmumu heykelin yer aldığı 2013 de Eskişehir’de açılan Yılmaz Büyükerşen Balmumu Heykelleri Müzesi, gururla söyleyebilirim ki Türkiye’de bir ilke imza atmış.

Odunpazarı’nda Kemal Zeytinoğlu Caddesi üzerinde gezimize kaldığımız yerden devam ediyoruz. Kervansaray, Camii, Şadırvan, Medrese, Aşevi, sıbyan mektebi, tabhane ve imaret bölümlerinden oluşan Kurşunlu Camii ve Külliyesi 1525 de yaptırılmış. Şimdilerde El sanatları çarşısı , sıcak cam atölyesi ve diğer sanat atölyeleri ve Lületaşı müzesi, olarak kullanılıyor.

Caminin karşında Eskişehir Roma Çeşmesi var. Onun çaprazında ise Kırım Tatar Kültür Çiğbörek evi, afiyet olsun derim, çiğ börek yemeden Eskişehir’den dönmeyin …

Artık yavaş yavaş şehre doğru iniyoruz, uğramayı planladığımız bir kaç yer daha var. Bunlardan biri, eski zamanlarda yaş sebze ve meyve hali olarak kullanılan sonradan yapılan restorasyonların ardından bir çok kafe ve hediyelik eşya satan dükkanları içinde barındıran Haller Gençlik Merkezi.

Porsuk ve çevresi, Doktorlar Caddesi ve Kızılcıklı Pehlivan Caddesi yenilenmiş hali ile yine cıvıl cıvıl. Hava şansımıza çok güzeldi, ama aynı şans Porsuk kenarında gezi teknelerine binmek için sıra bekleme konusunda bize yardımcı olamadı maalesef, uzun kuyrukları göze alamadık.

Porsuk tarafından caddeye geçip yeni açılan birçok kafe ve restaurantları görünce gözlerim endişeyle Pino’yu arıyor. Lezzetli Hamburger deyince Eskişehir’de akla ilk gelen yer Pino’dur, benim için… Arı sinemalarını ve Pino’yu görünce içim sevinçle doluyor, rahatlıyorum. Akşam yemeği için istikamet belli oldu çocuklar çok mutlu!

Tren Garına doğru yürümeye başlayınca gezmeyi planladığımız ama unuttuğumuz bir yer geliyor aklımıza. Devrim Arabasının da sergilendiği motorlu araçların üretilip ve sergilendiği Tülomsaş Müzesi. Maalesef biz günübirlik gezide çocuklarla zamanın nasıl geçtiğini anlayamadığımız için yetişemedik.

Akşam treni ile İstanbul’a vardığımızda çocukları uyandırmak zor oldu. Bütün günün yorgunluğunu trende attılar.



Gün boyunca hareket halindeydik, bol bol yürüdük, yeni yerler keşfettik, eski hatıraları tazeledik. Porsuk kenarında çimlerin üzerine oturduk, geçen tekneleri imrenerek seyrettik. Gezerken her gördüğümüz heykelin fotoğrafını çektik.

Yolunuz düşerse, yada özellikle yönünüzü değiştirip yolunuz düşerse, keyifle gezmeniz dileğiyle

Devamını Oku »

Çocukluğunuza dönmek ister misiniz? Hemde çocuğunuzla birlikte!

İçeri doğru bir adım atmamla, birden büyülü dünyanın kapıları aralandı. Başımı kaldırdım, eski bir masaldan kopup gelmiş alev saçan ejderha ile göz göze geldik. Bir yanımda, rengarenk kanatlarını açmış dev kelebek, fillerin üzerinde gezintiye çıkmış Hintli kızlar olan uçurtmalar. Diğer yanımda şekilleri, renkleri, desenleriyle farklı kültürlerden gelen uçurtmalar. Hayranlıkla izliyorum. Kimi kuyruklu, kimi kuyruksuz. Kimi yıldız şeklinde, kimi fener… Her birinin bir anısı var. Gökyüzünden getirdikleri, haberleri var.

Beni en çok etkileyen uçurtmaların eğlence aracı sanıldığının aksine, tarih boyunca bilimsel deneylerde kullanılarak bir çok icadın gerçekleştirilmesine esin kaynağı olmaları.

1893 yılında Hangreve’in kutulardan oluşan tren şeklindeki uçurtmasıyla yeterli kaldırma kuvveti sayesinde insanın ayağını yerden kesmeyi başardığında, Wright kardeşlerin onun buluşundan esinlenerek ilk uçağı tasarlayacaklarını biliyor muydu?

Yada 1887 yılında İngiliz Meteorolog ED Archibald arkeolojik alanların ve resiflerin uçurtmalar yardımıyla ilk defa havadan fotoğraflarını çektiğinde Drone’un atası uçurtmadır deneceğini biliyor muydu?

Tutkuyla bağlandığı uçurtmalar sayesinde uluslararası alanda Türkiye’nin tanınırlığını sağlayan, günümüz kuşağına uçurtmayı yeniden sevdiren Mehmet Naci Aköz’ün kurduğu Uçurtma Müzesi’ndeyim bugün. Daha önce çocuklarımın okul gezilerinde gittiği ve anlatırken yüzlerindeki mutluluğu yüreğimde hissettiğim bu müzeyi bende görmek istedim. Müzeyi gezerken ve sohbet sırasında öğrendiğim şeylerle anladım ki çocuklar çok haklı, burada ruhunuz dinleniyor.

Uçurtmanın tarihini, kültürümüzdeki yerini, uçurtma tutkusunun nasıl uluslararası festivallere ve müzeciliğe dönüştüğünü ve yeni projeleri konuşurken, uçurtma tarihinde Türkiye’de ve Dünyada gerçekleştirdiği faaliyetlerle bir ilke imza attığını öğreniyorum.

Yaptığımız keyifli söyleşiden satırbaşları...

Uçurtma tutkusu nasıl başladı? 

Uçurtma, hayatımın bir parçasıydı. İlk okulda birinci sınıftan itibaren uçurtma uçururdum. Uçurtmamı kendim yapardım ama yıldız uçurtmayı yapamazdım. Yıldız uçurtmada dengeyi sağlamak önemli. Yıldız uçurtmayı yapınca mahallede yardım isteyeceğimiz abiler arardık. Şeytan uçurtma ise hem en kolayı hemde eğlenceliydi. Defter sayfalarını koparır şeytan uçurtmalar yapardım.

1984 yılında Türkiye’nin ilk uçurtma yarışmasını düzenlediniz. Yarışma fikri nasıl ortaya çıktı?

Asıl süreç 1980’de başladı. Ben aslında terziydim. 1980 yılında evlendikten sonrada babam ile çalışmaya devam ediyorum Ama uçurtmalar hâlâ benim gündemimde ve tutkum. O dönemde uçurtmalar yapıp kırtasiyelere satmaya başladım. Daha sonra 1983’de Bulvar gazetesinin düzenlediği “Uçurtma Bayramı”na katıldım. 2m boyutunda bir uçurtma yaptım ve en güzel uçurtma birincisi oldum.

Uçurtma Bayramı etkinliği bitti, benim gibi derece alanlar var. Tabi biz ödül bekliyoruz. Bu sadece uçurtma bayramı dendi, ödül falan yok. Bir derecelendirme yapıldı ve derecelendirme varsa ödülde olmalı. Ben niye böyle bir yarışma yapmıyorum diye düşünmeye başladım.

1983-1984 yılları arasında hem benim için hem Türkiye de uçurtma tarihi açısından kırılma noktası oldu. Ve ben 1984 yılında Türkiye’nin ilk uçurtma yarışmasını düzenledim. 

Biraz Uçurtma Festivallerinden bahsedelim istiyorum. 1997 yılında Türkiye’nin ilk uluslararası uçurtma festivalini siz gerçekleştirdiniz. Daha önce hiç uluslararası bir uçurtma festivaline katılmışmıydınız?

1995 yılı sonları Hollandaya gitmiştim. Oradaki arkadaşlarım bana “Uluslararası Uçurtma Festivali var, katılır mısın?” dediler. Hemen düşündüm ne yapmalıyım diye. Kocaman bir Türk Bayrağı

uçurtması yaptım. Bir havalandırayım herkes görsün diye düşünüyorum. Uçurtma festival alanına geldik. Bir baktım gökyüzü muhteşem, her yer rengarenk, çeşitli şekillerde uçurtmalarla dolu. Kuyruklusu , kanatlısı, yıldızı, üçgeni… Adeta uçurtma cenneti. Uçurtmanın bambaşka birşey olduğunu ben orada anladım. 

 

1995 yılında İstanbul’a döndümdüğünde uluslararası festival yapma fikri kafamda iyice şekillendi. Proje üzerinde biraz çalıştım ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sponsorluğunda 1997 de Moda sahilinde ilk Uluslararası Uçurtma Festivalini gerçekleştirdik. ikincisini 1998 yılında yine Moda sahilinde yaptık o dönemde Barış Manço da katıldı.

Dünyada yapılan uluslararası festivaller kaç yıldır sürüyor?

Çin’de bu yıl otuzdokuzuncusu yapıldı. Çin, Japonya ve Malezya her yıl uçurtma festivali yapıyor. Hemde yılda birkaç sefer ve farklı farklı şehirlerde yapılıyor.

Festivallerin tanınırlığı ve katılımcı sayısı, katılımcıların niteliği çok önemli. Biz bütün davetlerimizi Uçurtmacılar Derneği adına yapıyoruz.

Uluslararası Festivaller ve yarışmalarla gelen ödüller var. Bu süreçte bir koleksiyon oluşmaya başlamışmıydı?

1986 da Eyüp uçurtmacılar birliğini kurdum. Koşuşturma var, bir heyecan var, bir şeyler yapmak istiyorum. Organizasyonunu yaptığım yarışmalar var ve katıldığım yarışmalardan da kazandığım 6-7 kupam var. Ama koleksiyon fikri daha oluşmamış, yaptığım uçurtmayı satıyorum.

Oturduğumuz evin üst katında oturan komşumuzun İngiltereden gelen oğlu ile sohbet sırasında bana sorduğu bir soru, benim hayatımda yeni bir dönem başlattı.

“Bu kadar uçurtmalarla uğraşıyorsun, dünyadaki yarışmalardan, uçurtmacılardan haberin var mı?” dedi. “Ben onlarla nasıl iletişim kurabilirim ki benim İngilizcem yok” diye cevap verince.

“Sen uçurtma derneklerine ne yazmak istiyorsan yaz ben çeviririm” dedi. Taksimdeki İngiliz kütüphanesinden dünyadaki uçurtma derneklerinin adreslerini aldım. 26 ayrı adrese mektup gönderdim.

İlk gelen cevap Japonya’dandı. Bir katolag ve beraberinde mektup göndermişler. Mektupta “Türkiyede uçurtma olduğunu sizin mektubunuzla öğrendik, çok mutlu olduk.” yazıyordu. O kataloğun benim kuracağım Uçurtma Müzesinin ilk parçası olacağını bilmiyordum.

Çeşitli ülkelerden katolog geliyor, broşür geliyor, Dünyadaki uçurtma müzeleri ile yazışıyoruz, elimde bir sürü materyal birikiyor ama zihnimde hâlâ koleksiyon yapma diye bir tanım yok.

Peki, müze kurma fikri ne zaman oluştu? 

Uçurtmayı hiç bırakmadım, yarışmalara gidiyorum, tek tük yurddışına gidiyorum. Festivallere katılıyorum. Festivaller düzenliyorum. Her gördüğüm yeni kişi bana uçurtma veriyor, kitap veriyor albüm veriyor. Bütün bunlar sizin zihninizdeki birikimleri arttırıyor. Elinizdeki malzemeleri arttırıyor, öz güveninizi arttırıyor.

Bu süreçte müze kurma fikri kafamda oluşmaya başladı ama müze nasıl kurulur onu bilmiyorum. Bizim kuşağın bildiği müze Topkapı Sarayı gibi büyük bir alan büyük duvarları olan bir yer. Içinde sergileyeceklerin ya padişahtan kalan şeyler yada toprak altından çıkanlar olmalı.

Büyükşehir Belediyesi ile görüştüm. Biraz ışık alıyorum ama kafamda daha oturtamamışım. 2005 senesinde 3. Uluslararası Uçurtma Festivalini yaptık. Amerika, Japonya , Endonezya ve Avrupa uçurtma federasyon başkanları hepsi geldi. Çok ürün geldi. Davet ettiğimiz ülkelerden yayınlar ve uçurtmalar istedim, ileride müze kuracağız demeye başladım.

Aynı yıl Sunay Akın İstanbul Oyuncak Müzesini açtı. Bir, bir buçuk ay sonra Sunay Beyden randevu aldım gittim oraya. İkimizde aslında birbirimizi basından tanıyoruz. Uçurtma Müzesi fikrimi anlattım.

“Müze açacağım ama müze nasıl açılır bilmiyorum ne yapmam lazım“ dedim. Bana biraz yol yöntem gösterdi. Akıl verdi. Özeti şuydu “Senin derneğin var, Uçurtma kültürünü geliştirilmesi, yaygınlaştırılması, yeni kuşağa tanıtılması ve dünyaya tanıtılması için bir müzenin kurulması kararını al ve tabelanı as.”

Sunay Bey kişisel müzeler ve çocuk müzesi noktasında çok ciddi örnek, bir duayen. Verdiği bilgi belki küçük gibi gözükebilir ama benim büyük adımlar atmamı sağladı.

Müzenin koleksiyon parçalarının temeli festivaller ama Uçurtma Müzesinin kurulması fikrinin gerçeğe dönüşmesinde kırılma noktası Sunay Bey’dir.

Dünyada 13 ülkede 18 Uçurtma Müzesi var. Bu müzelerin dünyadaki öncüsü Japonya. Peki siz, ilk hangi müzeyi gezdiniz ve sizde bıraktığı etkiler nelerdi?

Aslında 22 Uçurtma Müzesi var 4 tanesi sivil havacılık müzelerinin içinde bir sergi olduğu için onlar müze olarak sayılmıyor. Onun için 18 diye biliniyor. İlk gezdiğim müze Çin. 2011 de gezme fırsatım olmuştu. 

Bu arada uçurtmanın atası Çin ama Japonya müzecilik anlamında ondan önce davranmış. Japonya da 5 tane uçurtma müzesi var ama Çin’deki müze dünyadaki en büyük uçurtma müzesi. 

Her biri çok özel olan uçurtmaların bir ustası var. Her biri bir sanat eseri gibi cemakanlar ardında sergileniyor. Herkes hayranlıkla izliyor. 

Müzenin bahçesinde büyük bir alan var. Uluslararası festivaller yapan ülkeleri simgeleyen plaketler konmuş, bu plaketler arasında Türkiyedeki Uçurtma Müzesinin de olması beni çok gururlandırdı.

Daha sonra Malezyadaki müzeyi gezdim. Türk Bayraklı uçurtma yapıp hediye ettim. Tabi gittiğinizde sadece uçurtma müzelerini veya festivalleri değil uçurtma imalatçılarınıda geziyorsunuz. Müzedeki ürünler böyle böyle çoğalıyor.


Uçurtma Müzesinde açıldığında kaç ürün sergileniyordu?

Müze açıldığında 300-350 civarı ürün vardı. Şimdi, 6 kıtadan 33 ülkeden toplanmış, 2500 üzerinde ürün var. Hindistan 150 ürün ile temsil ediyor. Farklı kültürleri bir araya koyduk. Çin hayvan şeklinde rengarenk uçurtmalar yapıyor. Endonezya daha az renk kullanıyor. Japon uçurtmalarının üzerine yapılan resimler bir ressamın elinden çıkmış gibi adeta birer sanat eseri. Farklı kültürlere baktığınızda uçurtmanında çok ciddi anlamda değişime uğradığını görüyorsunuz. Uçurtma dünyada binlerce değil onbinlerce modeli olan birşey.

Müzenizi şu ana kadar kaç çocuk ziyaret etti?

Biz burayı açtığımızda sadece yetişkinlerin geleceğini düşünmüştük. Evet çocuklarla alakalı bir müze açtığımın farkındayım ama hep yetişkin gelecek diye düşünüyorum. Bir iki tane okul geldi, 2-3 haftada bir okullar geliyordu. Şimdi günde birkaç okul geliyor.

Bir gün ulus Musevi ana okulu aradı, randevu ayarladık. Kaç çocuk diye sordum. 15 dedi. Kaç yaşındalar dedim. 3 diye cevap verdi. Peki dedim kapattım telefonu.

“3 yaşındaki çocuk ne anlar?” diye düşündüm. Tekrar telefon açtım, teyid ettim. 

Ben anaokul çocuklarına kültür gezisi yaptıklarını bilmiyordum. 

Ne kadar erken başlarsak eğitime o kadar hızlı yol alıyoruz bunu öğrendim.

Her geçen gün öğrenci sayısı artarak devam etti, kısa bir süre sonra atölyede uçurtma yapma çalışmaları başlattık. Şu anda müzemizin alt salonunda 100 çocuk kapasiteli atölyemiz var. günde 4 ders yapabiliyoruz. Geçen yıl, bizi ziyaret eden 30.000 civarında öğrencimiz vardı.

İstanbul Uçurtma Müzesi içinde birde kütüphane var. Bize Uçurtma kütüphanesinden biraz bahsedebilir misiniz?

2015 yılında Gülen Okumuş Uçurtma Kütüphanesini kurduk. Kataloklar, dergiler afişler ve broşürlerden oluşan 200’e yakın yayın var. Türkiyede hiç Uçurtma Kütüphanesi yok bunun ilkini kuralım diye düşündük ve dernek olarak kararını aldık. Birbuçuk yıl sonra birşey farkettik, değil Türkiye’de meğerse dünyada hiç uçurtma kütüphanesi yokmuş.

Türkiye’deki ilk Uçurtma Kütüphanesi aslında Dünyadaki ilk Uçurtma Kütüphanesi oldu. Farketmeden biz kurmuş olduk. Hemen burda bir parantez açmak istiyorum, Çinde dünyanın en büyük uçurtma müzesi var, İçinde kataloklar yayınlar var ama uçurtma kütüphanesi adıyla açılan bir bölüm yok.

İyiki de böyle bir karar alıp Uçurtma Kütüphanesini açmışız. Şimdi burası içinde ürün topluyoruz. Bir kaç yıl sonra işallah kendi başına bir birim olacak

Kütüpanemizdeki kaynakları dijitalleştirme çalışmalarımız devam ediyor. Web sitemizde bu kitapları tek tek arşivliyoruz. Uçurtma kütüphanesinde ne tür kaynakların olduğunu görsünler istiyorum. Araştırmacılar, üniversite öğrencileri ve basın için kütüphanemiz her zaman açık.

Biraz geçmişe gidelim, uçurtma tarihi hakkında bilgi verebilir misiniz?

Uçurtmanın M.Ö. 300’lü yıllarda Çin’de doğduğu biliniyor. Uzakdoğu kültüründe çeşitli savaşlarda haberleşme ve düşmanı korkutma aracı olarak kullanılmış.

1295 yılından ünlü denizci Marco Polo tarafından Malaya adalarından satın alınarak Hollanda’ya getirilmiş. Böylece, batı ülkelerinin gündemine giren uçurtma burada pek çok bilimsel deney için kullanılmış.

Mesela, 1749 yılında İskoç bilim adamı Alexandre Wilson’un uçurtmaları termometreyi 3000 feet yüksekliğe çıkarıp ısı değişimlerini ölçmek için kullanması;

1752 yılında Benjamin Franklin’in yağmurlu havada uçurtmayı kullanarak uçurtmanın ipine bağladığı metal anahtara yıldırımın düşmesiyle yıldırımın doğal bir elektrik kaynağı olduğunu ispatlaması bunlardan bir kaçı.

Bir başka örnek, 1822 yılında George Pocock uçurtmanın kuvvetinden en ilginç yollarla faydalanan kişilerden biri olmuş. Pocock’un, arabasına uçurtmaları bağlayarak Saatte 32,19 kilometre hız yaptığı kaydedilmiş. O dönemde yol vergileri arabaları çeken at sayısı üzerinden alındığı için de, George Pocock bu vergiden tümüyle muaf kılınmış.

Sir George Caley, Samuel Langley, Lawrence Hagrave, Alexander Graham Bell ve Wright Kardeşler uçakların bulunmasına katkıda bulundukları araştırmalarında hep uçurtmaları kullanmışlar.

2.Dünya Savaşında ise, Harry Saul’un Hücum Uçurtması (Barrage Kite ) uçakların hedeflere yakın olabilecek kadar alçaktan uçmalarını önlemiş.

Yine 2. Dünya Savaşı’nda denizde kaybolan pilotlar bulunmak için Gibson-Girl Box uçurtmalarını kullanmışlar. Ayrıca Dünya Savaşları süresince İngiliz, Fransız, İtalyan ve Rus orduları, düşmanlarını gözetlemek ve işaret göndermek için uçurtmaları kullanmışlar.

Uçaklardan yararlanılan yerler arttıkça, uçurtmalar daha az kullanılır olmuş ve daha çok eğlence maksatlı uçurulmaya başlanmışlardır.

Türk kültüründe uçurtmanın yerini kısaca anlatabilir misiniz?

Uçurtma M.Ö. 300 yıllarda Çin’de ortaya çıkıyor. 1295 yılında ise İtalyan kâşif Marco Polo ile Avrupa uçurtmayı tanımaya başlıyor demiştik. Ancak bizim kültürümüzde çeşitli kaynaklara göre 1500‘lerin sonlarında görülmeye başlanmış.

Surname-i Hümayun adlı kitapta geçen bir minyatürde Sultan III. Ahmed'in çocuklarının sünnet düğünlerinde Sultanahmet’teki Atmeydanı olarak da bilinen yerde, 1582 yılında Simurg Kuşu şeklinde uçurulan uçurtma yer alıyor.

Bir diğer kaynak 15.-17. yy anlatan Saray Merasimleri adlı kitap. Osmanlı dönemi sokak eğlencelerini anlatılırken, Ramazanlarda teravih namazı sonraları kandil uçurtmalarının gökyüzüne salındığından bahsetmektedir.

Aslında uçurtmanın Anadolu topraklarında görülmesi 15.yy dan çok daha eskilere dayanıyor. Kayıt altına alınmadığı için kesin birşey söylememekle beraber. Bunu destekleyen iki gerekçem var.

Çin’den gelen ve batıya giden İpek Yolu ticaret kervanı bizim topraklarımızdan geçiyor. Ticari alım satımla bizim kültürümüze 15.yy dan daha önce girmiş olabileceğini düşünüyorum. İkincisi, uçurtma çoğrafi anlamda çok rüzgarlı olan yerlerde ön plandadır. Bizim ülkemiz coğrafi olarak çok rüzgarlı.

Uçurtma eskiden çok yaygındı, sokaklarda çocuklar hep uçurtma uçururdu. Neden azaldı? Bir kültürün yok olmasına izin vermemek için neler yapmalıyız?

Ülkemizdeki sokak oyunları kültürü içinde uçurtmanın ayrı bir yeri var, çünkü uçurtma canlı oyuncak olarak algılanıyor.

Üç çıtayı çakarak kağıtla kapladığınız oyuncağınızın, istediğiniz halde ulaşamadığınız bulutların ardına kadar gitmesi sizi de havalandırır ve onunla birlikte siz de bulutlarla kucaklaşırsınız.

Günümüz büyük şehirlerinde çeşitli sebeplerle çocuklarımızı gönül rahatlığı ile sokaklara bırakamıyoruz. Peki çocuklarımız ne yapıyor? İnternet veya TV başında gün geçiriyorlar.

Önüm arkam, sağım solum, aşağısı yukarısı beton, çocuk sokağa çıktığında asfalta basıyor, okula gittiğinde okul bahçesi beton!... Bu çocuklar enerjisini nerede atacak?!...

Çocuklarımızı betonlar arasında yaşatmakla onlara çok büyük kötülük yapıyoruz, sağlıklı gelişmelerini engelliyoruz.

Çözüm… Hiç olmazsa hafta sonlarında onları doğa ile iç içe olabilecekleri, koşup oynayabilecekleri alanlara götürüp buraya uygun oyunları onların oynamasına yardımcı olmak.

Sözüm anne ve babalara, mesela misket alın, veya topaç, isterseniz ip atlatın, isterseniz uzun eşek oynayın çocuğunuzla. Ama mutlaka birlikte uçurtma yapın ve bunu çocuğunuzla birlikte uçurun onları çocukluğunuzdaki oyunlarla tanıştırın, bunun için en güzel oyuncak uçurtmadır, bir deneyin çocuğunuzun ne kadar mutlu olduğunu kendi gözlerinden anlayacaksınız.

Sorumluluk sadece ebeveynlerde mi? Elbette hayır. Belediyeler, Kültür Bakanlığı ve diğer ilgililer, çocuklarımızın betonlar arasında büyüyerek sağlıksız bireyler olmasının birinci sorumluları arasında sizde varsınız!...

Kendinizi/imkanlarınızı biraz zorlayın ve daha çok yeşil alanlar üretin, yaptığınız ve onlarca milyon harcadığınız festivalleriniz arasına çocuk oyunlarını sıkıştırın ve bu tür kültürel etkinlikleri biraz daha destekleyin, bu çocuklar sizin de çocuklarınız.

Eğitim kurumları, sivil toplum kurumları, programlarınız arasında, çocuklarınızın açık alanda oynayabileceği oyun/oyuncaklara ağırlık verin mükemmel sonuç alırsınız. Uçurtma bunun için en ideal atölye çalışmasını oluşturur.

El becerisini geliştirici, katılımcı, paylaşımcı, eğlenceli, hayal dünyasını geliştirici, matematiksel bakışını zenginleştirici sonuçlar rahatlıkla elde edilir. Üstelik çalışma bittiğinde çok hoş bir oyuncak elde edilmiş olur.

Son olarak bize biraz yeni projelerinizden bahsedebilr misiniz?

5-16 Ocak 2018 Hindistandan daki festivale davet aldık.

20 Nisan 2018 de Çin’de 40.sı yapılacak Uluslararası Festivale katılacağız

2018 için İstanbul’da Uluslararası Festival hazırlığı var

Çeşitli üniversitelerde. “Uçağın atası uçurtma”, “Uçurtmanın tarihi”, “Dünyada uçurtmacılık” konulu konferanslara katılmaya devam ediyorum.

Bunların yanında bizi çok heyecanlandıran iki önemli projemiz var

Şeytan uçurtması çok kolay çok basit ve eğlenceli. Biz bu yıl dernek olarak bir karar verdik. Şeytan uçurtmayı daha çok yaygınlaştıralım, yeni kuşak öğrensin diye 50.000 tane şeytan uçurtma dağıtma kararı aldık.

Bastırdığımız şeytan uçurtma modelleri arka yüzünde yapılış şeması var. Sivil toplum kuruluşları ve okullar aracılığıyla çocuklara ulaştırıyoruz. Metin yazdık, ders gibi işletilsin, herkes kendi uçurtmasını kendi yapsın. Balık vermek yerine tutmayı öğretiyoruz.

Buradan sizler aracılığıyla öğretmenlerimize ulaşmak istiyorum. Türkiyenin neresi olursa olsun bize çocuk sayısını bildirmeleri yeter hemen şeytan ucurtmalarını onlara gönderebiliriz.

Bir diğeri, Nisan ayında başlattığımız bir proje. 18 uçurtma müzesini aynı çatı altında toplayacak bir birlik, çatı kuruluşu aradım. Kaydolalım, Türkiye’nin tanınırlığı artsın diye düşündüm. Farkına vardıkki Dünya Uçurtma Müzeleri Birliği yok.

2017 Uçurtma Festivali sonrası Dünya Uçurtma Müzeleri Birliği kurma kararını aldık. Mayıs 2017 deki Festival kapsamında dünya uçurtma müzelerinden gelen katılımcılarla İstanbul da bir toplantı yaptık ve bu kararımızı konuştuk.

Bütün bunlarla ilgili çalışmaları yapalım ki dünyadaki uçurtma müzeleri çoğalsın. Çünkü Kültürel değişim olayın büyümesine sebep olur, insanların kaynaşmasına sebep olur

Birde ben şuna inanıyorum. Tanınmanın en kestirme yolu ya sportif faaliyetlerde bulunmak yada kültür, sanat faaliyetlerinde bulunmaktır. Dolayısıyla herkes kendi ülkesinin kültürünü geliştirmeye katkıda bulunmalı. Öncelikle ben kendi ülkemdeki çocuklar için birşeyler yapmalıyım. Çocuklar bu müzeden güzel anılarla, mutlu ayrılmalılar. Onların zihinlerinde tekrar tekrar heyecanla anlatacakları eğlenceli anılar bırakabiliyorsak biz doğru yerdeyiz. Bunları yapabiliyorsak başarılıyız.

Çocuklara ne verirseniz onu alırsınız. Çocuklara müzede anlatacaksınız, okulda anlatacaksınız, evde anlatacaksınız, güzellikleri, doğruları, ilimi ve bilimi güzel anlatacaksınız, güzel yerlere götüreceksiniz, o güzelliklerle büyürse düşünceleri davranışları da güzel oluyor. Çocuklar en kıymetli varlığımız. Onlar en kıymetli varlığımızsa onlara iyi bakmalıyız önce anne ve baba sonra devlet ve toplum iyi bakacak.

Uçurtma Müzesi
İletişim : 0216.553.23.37

web adresine buradan ulaşabilirsiniz.

Bu yazı Martı Dergisi'nde yayınlanmıştır. 

Devamını Oku »

Tatil deyince benim ilk aklıma gelen, gideceğim noktaya yakın çevrede nereleri gezebilirim? Nereleri görebilirim?

Hal böyle olunca tatil rotası mesafe hesaplanarak çizildi bile. Hedef Akdeniz, Merkez Antalya’nın doğusu ve çocuklarla gidilecek eğlenceli yerler ve sulu şakalar. Daha önce Antalya’nın Batısına küçük bir gezi yapmıştık ayrıntıları buradan okuyabilirsiniz.

Tersimiz döndü

İstanbul’dan sabah yola çıktık, çocuklar büyüdükçe araba yolculuğu giderek daha eğlenceli olmaya başladı. Akşam üstü Antalya’ya girer girmez, sıcağın etkisiyle bir tersimiz döndü. Lara yolu üzerinde Aktif Atraksiyon Parkı’nı ararken, gördüğümüz manzara karşısında düşündüğümüz şey “Burada Ters Giden Birşeyler Var…“

Evet, ev ters çatısı yerde, tabanı yukarıda, evin kapısı ters, içeri girdiğimizde ise her şey tavanda monte edilmiş duruyor. Masa, sandalye, koltuklar, mutfak tezgahı, dolap, yatak, banyoda küvet her şey ama herşey tavana monte edilmiş. Veee asıl eğlenceli kısım, öyle bir poz veriyorsunuz ki çektiğiniz fotoğrafı ters çevirdiğinizde ortaya çıkan manzara doğa üstü.

Havada uçan, Herkül gibi koltuğun üstünde, masanın ucunda amuda kalkan. Duvarda yürüyen, yer çekimine meydan okuyan… Daha neler neler.
Tatile tersden başlamış olduk. Ters Ev Türkiye

Sulu şakalar sevilmez mi?

Yaz tatilinin olmazsa olmazı su. Ister havuz, ister deniz , dere veya göl olsun insan o sıcakta kendini atacağı bir su arıyor. Eh birazda macera eklenirse keyif süper olur tabi.

Bu gün Belek de çok büyük bir Aqua Parkdayız. The Land Of Lagends Tema Park

Önce bileklerimize dijital bileklikler taktık, ve içeri daldık. Etrafı öğrenene kadar zaman kaybetmemek için bir harita şart. Susadım, acıktım, dondurma istiyorum, atraksiyon sonunda fotoğraf alacağım falan bu gibi durumlarda dijital bileklik devreye giriyor. Bir nevi kredi kartı kıvamında.

Gün boyu rahat rahat o kaydırak benim bu kaydırak senin gezebilmek adına eşyalarımızı güvenle dolaplara kitlemek için yine dijital
bileklik iş başında.

Tabi dikkat edilmesi gereken bir nokta var. Kaydırağın iniş güzargahanı bilmeden, kalabalığın etkisiyle sıraya girip birde sıra size gelince dönüş yapamamak var.

“Sea Voyager”a dikkat. Mavi botlarla kaymakta bir sorun yok, ama macera istiyorum derseniz sarı botu alıp yukarı çıkın derim. En çok sıra orda var aynı zamanda hat safhada adranalin de var.

Bitmediiii bu parka heyecan için geldik tabi birde keşif için, sıradaki “Space Rocet” i görmediğim için adranalini sarı botlarda sanıyorum. Çok dik kaydırak lafı hafif kalır. Yukarıdan bu kadar hızla aşağıya inen birinin duramayacağını düşünüyordum. Durdu valla, ama inenler dağılmış biçimde sallanarak iniyorlardı. Tabi birde o hızla kayınca aşağıya geldiğinizde ayağa kalkmadan önce mayonuzu kontrol etmeniz gerekiyor. Bu kaydırakların hemen karşısında iki şemsiye ve bir çok minder var. Seyretmesi çok zevkli, kayması cesaret işi.


Bir sonraki keşfim “Secret Lagoon” Space Rocet kadar dik olmasa da yine de mayonuzu geride bırakma riski taşıyacak kadar dik ve hızlı. Birde onun hemen yan tarafında süprizli bir kaydırak daha var Botlarla kayılıyor, bu sefer tek renk sadece sarı bot var. Süpriz ne mi? Söylemiyeyim süprizi kaçmasın.

Benim bu parkta en sevdiğim “Typoon Coaster” yani hızlıdan da öte hız treni. Sonu sulu bitiyor. Sulu şakalar sevilmez mi? biz çok sevdik.

Tüm gün ıslak gezdikten sonra gün batımını Aqua Parkın dışında mağazaların ve restaurantların olduğu bölümde karşılıyoruz. Önce kanalda tekne ile kısa bir gezinti yaparak yemek yiyeceğimiz yeri seçtik sonra da gece boyunca fıskıyeli havuzların su ve ışık ile dansını seyretme fırsatını yakaladık.

Müzede bir gece

Gündüzler çuvala mı girdi? Tabiki hayır, sadece sıcaktan eridi. Girişi Lara plajı tarafında olan bir müze arıyoruz. Bu müze hakkında çok şeyler okudum. O devasal kumdan heykelleri görmek için sabırsızlanıyorum.

Sıcak gündüze göre daha az hissedilse de alev gibi esen rüzgar güneşin yakıcılığını hiç aratmıyor. Gece ile gündüz birbirine karışmış vaziyette. Lara plajını gece hiç böyle görmemiştim. Sahil boyunca yürürken, denize girenler, piknik yapanlar sanki günün herhangi bir saatiymiş gibi eğlenenlerle doluydu.

200 metrelik bir yürüş ile nihayet müzeye ulaştık. Sandland. 10.000 metrekare alanda, 10.000 ton kum kullanarak 9 ülkeden 22 heykeltraşın yaptığı 100 den fazla heykel var burda. Bu müzeyi özel kılan da bu bence.



Ailecek girdiğimiz müzede bir anda herkes ilgisini çeken heykelin yanına gidiyor. Saatleri ayarlayıp çıkışta buluşmak üzere kumdan heykellerin arasına dalıp, tek tek incelemeye koyuluyoruz.

Sfenks, Troya atı, Medusa, Ganesha, Pramit, Tac Mahal, Chchen Itza, Halikarnas Mozolesi , Eyfel kulesi ilk aklıma gelenler arasında. Metrelerce yükseklikteki bu muhteşem heykellerin sadece su ve kumdan oluştuğunu bilmek beni şaşkına çeviriyor.

Öğrendiğime göre Kum Heykel sanatı “Hiçbir şeyin kalıcı olmadığı ve herşeyin bir gün yok olacağı felsefesini taşıyor” muş. Bu yüzden bu eserler yapıldıkdan ve sergilendikten bir dönem sonra yıkılarak tamamen ortadan kaldırılıyormuş. Gece sıcak falan ama geldiğimize deydi doğrusu. Müzede bir gece geçirdik, keyifle…

Hiç bilmediğim düşmanlarım

Havanın sıcaklığı 42, deniz suyun sıcaklığı 30 derece olunca haliyle bizimde daha yüksek ve serin yerlere gitmemiz gerekti. Beşkonaklar Rafting bölgesi bu sıcaklarda bulunmaz nimet. Küçük araştırmalarım sonucu öğrendim ki sadece Rafting değil, macera parkuru, jeep safari, paintbaal, dağcılık gibi aktivitelerinde yapıldığı gece konaklamalı mekanlar da varmış.

Bu arada kaptanımızdan öğreniyoruz ki bundan 20 yıl önce rafting yaptığımız parkur üzerinde oynama yapılmış. Kayalarla bazı yerleri doldurarak suyun şiddetli aktığı yerleri hafifletmişler. Bende diyorum bu rafting maceramız benim aklımda niye korkutucu kalmış. Eğlenceli kısmını unutmuşum.

Bu seferki benim için daha heyecan vericiydi çocuklarımızla yapacaktık. Unuttuğumuz şey ise iki bot çıkıp birbirini batırmacasına mücadele edildiğiydi. İnsan gençken daha mı cesur oluyor yoksa?

Suya indiğimiz andan itibaren karşı bottakiler bizim ezeli rakibimiz, hiç bilmediğimiz düşmanlarımızdı. Kurallar basit, birbirini geç, geçerken ıslat, kürekle botu dürt, hatta devrilmelerini sağla sonra yanlarından hızla geç ve bir daha ki geçişe kadar yanına yanaştırma ama arayı da açma.

Her ne kadar düşmanmış gibi davransak da suyun üstünde iki bot birbirinden sorumlu.

Derece 42 yi göstersede hissedilen daha fazla yada benim sıcaktan devrelerim yanmış. Tek tesellim botla üzerinde durduğumuz suyun 10 derece kadar soğuk olması. Üzerime su gelince bildiğin cosss sesi çıkıyor.

Suyun üzerinde 2 saat 45 dakikalık verdiğimiz mücadeleden sonra, yarı ıslak vaziyette yarım saatte jeeplerle kamp alanına geri döndük. Bir oh çekelim oturalım dinlenelim derken çocuklardan birini macera parkındaki zipline’nın tepesinde, diğerini tırmanma duvarında gördüm.

Bize dinlenmek yoooook. Ama yine de gezmeye devam

Nar

Side Liman yolu üzerinde, şaşkınlıktan gözümü ne tarafa döndüreceğimi bilemiyorum. Eski ile yeni, fermuar dişlileri gibi adeta iç içe geçmiş. Anadolu dilinde Nar anlamına gelen Side kentinin adı gibi toprağıda bereketli.

Sağlı sollu Liman yolunu seyrederek sonuna geldiğimizde ışık, güzellik ve sanat tanrısı olarak hafızalarımıza kazınmış Apollon Tapınağı tüm heybetiyle bizi karşılıyor. Sanki ışıklar altında gece görünen yüzü bize bir şeyler fısıldıyor gibi.

Eldeki yazıtlardan öğrenildiği kadarıyla, M.Ö. 7 yy göçlerle gelen Yunanlılar, hâlâ tam olarak çözülemeyen Hint-Avrupa dillerinden olduğu tahmin edilen kente özgü bir dil konuşmuşlar.

Bir zamanlar köle ticaretinin yapıldığı ticaret limanları ile ünlü, 2.yüzyıl boyunca bilim ve kültür merkezi olarak anılan bu kente kimler ayak basmış acaba?

Lidyalılar, Persler ve İskender, Suriye Krallığı, Bergama Krallığı, Roma…
Ancak her kentin bir sonu vardır, her yaşamın son bulduğu gibi… Arap akınları, yangınlar ve depremler şehrin terkedilmesine sebep olmuş.  Side Kenti; Hamitoğlulları Beyliği, Selçuklu ve Osmanlı himayesine girsede bir süre uzun ve derin bir karanlığa gömülmüş.

Gün batımını Limanda seyredip Apollon Tapınağının yakınındaki Apollonik Kafeye oturuyoruz. Antik kentin duvarları yanıbaşımızda, o duvarların ardında neler neler yaşandı kim bilir?

Toprağın kokusu, suyun sesi, ağaç dalları … yaşamın anlamı…

Sıcak vurmuş yine benim başıma, doğal serinlik istiyor insan, öyle klima falan kesmiyor. Tamam Willis Carrier’i saygıyla ve minnetle anıyorum ama yine de ağacın, suyun verdiği serinlik başka.

Soluğu Manavgat Şelalesinde alıyoruz. Doğal park alanında, ağaçların arasından geçip şelalenin yanına vardığımda gözümü kapatıp bir müddet dinliyorum. Irmak suları geniş bir alan üzerinde yüksek bir debi ile 3-4 metrelik bir yükseklikten aşağıya akıyorlar. Her bir damlacığın çıkardığı ses diğeriyle öyle uyumlu ki gürültüden çok keyifli bir tını gibi geliyor insana. Suyun soğukluğu tahmini 9-10 derece. Etrafına yaydığı serinlik ağaç dallarının tireşimi ile birleşince oluyor size doğal serinlik.

Biraz burada kalıyoruz, toprağın kokusu, suyun sesi, ağaç dalları… yaşamın anlamı… günü burada tamamlayabilirm.

Bir başka alternatif, daha yukarıdaki Oymapınar Barajı ve çevresindek park alanı. Seyir terasından manzara harika.  Park alanına girmeden hemen göze çarpan Antik Side Kentinin su kemerleri hala sağlamlığını koruyor, muhteşemler.


Karanlık hiç bu kadar parlak gözükmemişti

Alanya’nın doğusunda yukarı doğru kıvrıla kıvrıla tırmanışa geçiyoruz. Yol bizi Cebireis Dağ’ının batı yamacında bulunan Dim Mağarası’na kadar götürüyor. Duyduklarım ve okuduklarım Dim Mağrası’nın Türkiyenin en güzel mağaralarından biri, olduğu yönünde. Merak giderek daha da artıyor.

Mağaradan içeri adım atarken karanlığa doğru gömülüyormuşuz hissi uyandırsada; sarkıt, dikit, sütun, perdemakarna ve duvar oluşumlarının ışıklandırılmış olması ve derinlerden gelen Ney sesi insanın içini huzurla kaplıyor. Her adımda sese daha fazla yaklaştığımı hissediyorum ve her adımda görsel şölene dönüşen sarkıt ve dikitleri ışık gölge oyunlarıyla takip ediyorum. Karanlık hiç bu kadar parlak gözükmemişti.

360 metrelik dört ana salonu keyifle, huzurla geziyorum. Evet bence de Türkiyenin en güzel mağaralarından biri…

Şimdi yemek zamanı ve biz aşağıya Dim Çayı’nın yanı başında sıra sıra kurulan salların üzerinde yemek yemeği planlıyoruz. İsteyen 10 derecelik suya dalıp çıkıyor şoklama misali sadece dalıp çıkıyor. Sıcakta yapılacak bir etkinlik daha. Ama güneşi Alanya Kalesinde batırmak daha çok keyifli olacak. Kim demiş tatilde yatılır, uzanılır, uzun oturulur, kısacası kımıldanılmaz, gittiğin yerde kalınır diye? Oturmaya gelmedik tekerlek dönsün lütfen…
























Devamını Oku »

Kapının hemen girişindeyim, içeri girmek ile girmemek arasında gidip geliyorum. İçeriden çığlıklar yaklaştıkça ayaklarım geri adım atıyor ancak korkudan koluna sımsıkı sarıldığım kişi de beni içeri doğru çekince, ne yapacağımı bilemiyorum, nasıl bir çelişki bu?

Çığlık çığlığa bağararak gelen kızların arkasında gördüğüm kişi beni de dehşete soktu. Bir an düşündüm biz Korku Müzesinde miyiz yoksa Madame Tussaud Müzesinde mi?

Çığlıklar ve karmaşa eşliğinde korku koridorunu aşıp tabiri caiz ise ışığı bulduk veeee bambaşka bir dünyadayız.

Siyasetten, spora ve sanata kadar her kesimden insan var. Hepside çok şık giyinmiş ve çok mutlu bakıyorlar. Bizde davete icabet ediyoruz. Gerçi, korku tünelinden sonra mutlu bir suratla poz vermek biraz zor oluyor ama ne yaparsın. İki farklı duyguyu saniyeler içinde peşpeşe yaşamak bu olsa gerek.

Müzenin girişinde böyle bir süpriz olduğunu bileydim? Tüh hazırlıksız yakalandım!

Amsterdam Madame Tussaud

Heykel, balmumu falan denince, haliyle ilk akla Mamade Tussaud geliyor.

Sanıldığının aksine ilk balmumu heykeller Londra da değil, 1770 yılında Dr. Philippe Curtius tarafından Paris’de sergilenmiş.

Doktor olan Curtius, anatomiyi göstermek için hazırladığı balmumu modellerinin günün birinde kendisi için farklı bir kariyerin başlangıcı olacağını tahmin etmiş midir acaba?



Tam da burda Marie Tussaud ile Dr. Curtius’in yolları kesişiyor. Uzun yıllar birlikte çalışan ikili için ayrıllık rüzgarları esmeye başladığında yapılabilecek tek şey kalıyor. Başarıyı ölümsüzleştirmek.

Dr. Curtius’in ölümünün ardından, Marie Tussaud öğrendiği tüm teknikleri ve balmumu heykel koleksiyonunu yanına alarak İngiltereye gitmiş. 1842’ye kadar çalışmalarını Londra’da sürdüren
Marie Tussaud için, zirveye ulaşma fikirleri burada başlıyor. İlk olarak Londra’da açılan Madame Tussaud Müzesi, yıllar içerisinde gelişerek 24 ülkede hayat buluyor.

İlk gezdiğim Madame Tussaud Amsterdam Müzesi girişteki korku koridoru karmaşasından sonra içine düştüğüm balmumu heykelleri ile adeta beni büyüleyen ilk yerlerden biriydi.

Geçtiğimiz Kasım ayında 60 balmumu heykel ile Madame Tussaud İstanbul’da meraklısı için kapılarını araladığında çok heyecanlandım. Neyseki İstanbul’da ki Müzenin girişinde sizi tranvay hatırası bekliyor. Korkacak birşey yok!

İstanbul Madame Tussaud

Yaklaşık 250 yıl önce başlayan balmumu heykel serüveni sayesinde, Mustafa Kemal Atatürk, Mimar Sinan, Sabiha Gökçen ve Yaşar Kemal gibi dünyadaki yerli yabancı daha nice değerli kişilerle fotoğraf çektirme şansını yakalıyorum.

Balmumu heykellerinin müzecilik kavramı ile dünyaya açılmasında ön ayak olan Madame Tussaud, ilk müze olma özelliğini korumaya devam ediyor.

Yılmaz Büyükerşen’in kendisinin yaptığı 160 yerli yabancı balmumu heykelin yer aldığı 2013 de Eskişehir’de açılan Yılmaz Büyükerşen Balmumu Heykelleri Müzesi, gururla söyleyebilirim ki Türkiye’de bir ilke imza atmış. 

Yolunuz düşerse, yada özellikle yönünüzü değiştirip yolunuz düşerse, tüm müzeleri keyifle gezmeniz dileğiyle

Devamını Oku »

Yazın bıktıran sıcaklarından sonbaharın tatlı esintisine teslim olmaya hazırlanırken manolya kokulu bir bahçede buluyorum kendimi. Döktüğü yapraklara rağmen kokusu burnumda, kulağımda ise “koklamaya kıyamam benim güzel manolyam” sözleri dolaşıyor.

Yazın uzun gecelerinin sonunda insanların önünden geçip gittiği, belki farkettiği, belkide hiç farkına varmadığı; bahçesi manolya ağaçları ile dolu şirin, sade iki katlı bir ev.

Zeki Müren Sanat Müzesi...


İlk kat onun yaşadığı zamandaki gibi restore edilmiş. Sanki odalardan birinden çıkıp bize “ Hoşgeldiniz Efendim” diyecekmiş hissi veriyor. Her eşyanın ayrı bir anısı olmalı, camın önündeki sedirde ne sohbetler olmuştur kimbilir. Köşedeki gramafonun, ortadaki sininin dili olsada konuşşa. Aynalar! En çok da aynaların anlatacakları vardır herhalde, geleni gideni görmüş, sohbetleri dinlemiştir o aynalar…

Dost sohbetleri, şarkılar sinmiş evin duvarlarına, ilk katın büyüsünden ağır adımlarla sıyrılırken ikinci kata çıkıyorum. Burası Zeki Müren yaşarken kullanmadığı bir alan olduğu için 2000 yılında Kültür Bakanlığınca Restore edilirken daha çok eserlerinin, fotoğraflarının ve ödüllerinin sergilendiği alan olarak düzenlenmiş.

Şimdi Müzeye girdiğim hissi ağır basıyor işte. Her odanın duvarları ayrı bir zaman tüneli gibi. Dostlarla birlikte, konserlerde ve ödül alırken çekilen fotoğraflarla dolu her yer. Her fotoğraf kendi içinde anlam yüklü, anın güzelliğini siyah beyaz yansıtmış benim renkli dünyama.

Plakları, ödülleri tek tek hepsinini inceliyorum, Yaptığı besteleri ve güfteleri gördükçe hafızam kendini tazeliyor onun sesinin güzel tınısı kulaklarıma bir kez daha geliyor.


Duvarlarda Zeki Müren imzalı eserleri görünce doğrusu biraz şaşırıyorum. Tüm sahne kostümlerini kendisinin tasarladığını biliyordum ancak desen tasarımı ve resimler yaptığını ve dahası bu konuda eğitim aldığını ve sergiler açtığını bilmiyordum.

Duvardaki desen çalışmasından biri çok dikkatimi çekti adıda en az desen kadar ilginç “Ağlama- Gülme- Düşün” başka söze gerek yok desen anlatır herşeyi…
On parmağında on marifet. Odalar yetmiyor verdiği eserleri katagorize etmeye.

Ağlama-Gülme-Düşün

1950 yılında henüz üniversite öğrencisiyken TRT İstanbul Radyosunun açtığı ve 186 adayın katıldığı solist sınavını birincilikle kazanmış.

İlk sahne konserini 1953 tarihinde vermiş ve sahne kıyafetlerini kendi tasarlamakla birlikte Saz heyetine tek tip kıyafet giydirmek ve sahneyi T podyum şeklinde kullanmak gibi yeniliklerle 11 yıl aralıksız sahne almış.

Yirmiye yakın filmde rol almış.

1965 yılında 100'e yakın şiirinin yer aldığı “Bıldırcın Yağmuru” adlı şiir kitabını çıkarmış.

1976'da Londra'daki Royal Albert Hall’da konser vererek bu mekânda sahne alan ilk Türk sanatçı olmuş.



Bütün servetini TSK Mehmetçik Vakfı ve Türk Eğitim Vakfı’na bağışlayacak kadar da gönlü zengin insan, Zeki Müren, sayısı 600’ü aşan plak ve kasetleri ile yaptığı beste ve güftelerle gönüllere taht kurdu ve birden “Sanat Güneşi” olarak parlayan bir yıldız oldu gökyüzünde.

Ama ben sevdiklerimi ölüm yıl dönümünde değilde doğduğu günün yıl dönümünde anmayı istiyorum. 6 Aralık 1931 de dünyaya merhaba dediği ilk günden bu yana varlığıyla, eserleriyle hayatlarımıza dokunmaya devam ediyor.

İyi ki doğdun Zeki Müren

Bu yazı Martı Dergisi'nde yayımlanmıştır.

Devamını Oku »

Geçmişe giden zaman makinesi icat edilseydi eğer, en çok hangi zamana gitmek isterdiniz?

Cevap; yaşa, cinsiyete kişinin yaşanmışlıklarına, ilgi alanlarına göre değişir elbet. Herkesin takılı kaldığı bir zaman dilimi vardır. Merak ettiği, görmek istediği. Ben sessiz film dönemini merak ederim mesela. Özellikle şimdilerde dijital çağda kamera arkası görüntülerini gördükçe, 1860’larda yeni keşfedildiği yılları daha çok merak ediyorum doğrusu.

Teknolojinin son sürrat ilerlediği bir zaman dilimindeyiz Yeni çıkanı algılamaya çalışırken bir üst modeli ortaya çıkıyor. Biz daha en baştan 1-0 yenik durumdayız.

Çocukluğumun renkli dünyasının siyah beyaz fotoğraflarına bakarken 9 yaşındaki oğlumun sorusu beni nerelere götürdü. bir bilseniz;

“Bu fotoğraflara bilgisayarda bakarken de böyle siyah beyaz mıydı?” anne.

Çocuk haklı, gözünü açtı dijital makine var. Her çektiğimizi anında gösteriyoruz. Bilgisayardan yüzlerce fotoğraftan beğendiklerimizi seçip bastırıp albüme koyuyoruz. Hal böyle olunca yolumuz mecburen Beyoğlu’nda bulunan TÜRVAK Vakfının açtığı Sinema Televizyon Müzesi’ne doğru gidiyor.

Moviola marka 35mm’lik

“Bu müzede neler var ki?” demişti ilk içeri girerken.

“Sinema, televizyon ve fotoğraf ta kullanılan filmler var” dedim. İlk aklıma geleni söyledim. Ama

beni bekleyen süprizleri bende bilmiyordum doğrusu. 

Bana soru işareti gözlerle bakarken müzede ilk bulduğum film negatiflerini gösterdim. “1950’lerden kalma Moviola marka 35mm’lik Hollywood’un ünlü senkron, montaj ve eşleme cihazı” üzerindeki filmin negatifini birlikte inceledik.

Her salon kendi içinde bir hikaye barındırıyor. Sinema, Televizyon , Tiyatro ve Balmumu Müzesi bölümleri var. Biz en çok Televizyon bölümünde takıldık.

TV kameraları, kayıt cihazları, siyah beyaz dönemi sinyal tabelaları, 70’li yılların stüdyo monitörleri, TRT’nin ilk siyah beyaz ve renkli kamerası, video kaydediciler, özel efekt cihazları (ağır çekim, hızlı çekim), stüdyo ve aktüel kameralar sergileniyor.

Sinema katında, Muhsin Ertuğrul’un ilk sesli çekim yaptığı kamera (İstanbul Sokakları / 1933) sergilenenler arasında en dikkat çekici olanı.

Optik kayıt cihazı

Sinema filmi çekimlerinde kullanılan kamera ve ışıklar, kurgu eşleme, film kopya, bant okuma, tele-sine, projeksiyon, developman (film banyo cihazı) gibi cihazların yanı sıra sualtı kamerası ve tek çekimlik fotoğraf makineleri de bulunuyor.

Bir sonraki en çok önünde durduğumuz makine “Türkiye’ye ilk gelen optik kayıt cihazı. Sesi fotoğraf olarak tespit edermiş, direkt kayıt bu cihazda yapılırmış.”

Biz şaşkınlık içinde herşeyin üzerindeki açıklamayı okuyoruz.
Hayran hayran makineleri inceliyoruz. Böylece, oğlumun soruları eşliğinde tüm cihazları incelemiş olduk.

Sıra geldi Balmumu müzesine, benim için çocukluğumun kahramanlarının bir arada olduğu yerdi burası. Adile Naşit’i Hababam Sınıfı filmindeki rolüyle, Sadri Alışık’ı Turist Ömer filmindeki rolüyle görünce zaman tüneliyle çocukluğuma döndüm adeta.

Sinemanın unutulmaz karakter oyuncularının; Kemal Sunal, Sadri Alışık, Adile Naşit, Belgin Doruk, Ayhan Işık, Yılmaz Güney, Öztürk Serengil, Hulusi Kentmen, Vahi Öz, Necdet Tosun ve Feridun Karakaya ve daha nicelerinin balmumu heykelleri vardı burada.

Katlar arası gezmeye devam, Tiyatro bölümüne geliyor sıra.

Tiyatro bölümünün olmazsa olmazı , Türkiye’de tiyatronun meslek olarak kabul edilmesini sağlayan Muhsin Ertuğrul’un kişisel eşyaları bu salonda sergileniyor.

Muhsin Ertuğrul’un Dragos’taki evinde bulunan çalışma masası, yağlı boya portresi, şahsi eşyaları, eşine ve Beklan Algan’a yazmış olduğu vasiyetler, şapkaları, takım elbiseleri, daktilosu, çalışma koltuğu, özel çalışmaları; kostümleri ve balmumu heykeli.

Odalar arası geziyoruz her oda başka bir dünya. Gezdikçe, Orta Oyunu ve Karagöz-Hacivat bölümleri; Darülbedayi’nin afiş, belge ve fotoğrafları; Vala Somalı karikatürleri, İsmail Dümbüllü’nün balmumu heykeli ve Mengü Ertel afişleri karşıma çıkıyor.

Diğer tarafta Türk Tiyatrosu’nun Osmanlı’dan (Gedikpaşa Tiyatrosu), Darülbedayi’den günümüze 260 yıllık tarihini belgelerle gözler önüne seriyor bu salon. En çok dikkatimi çeken Fransızca, Osmanlıca ve Türkçe el ilanları oldu.

Ödüller, eski tiyatro dergileri, İstanbul Şehir Tiyatroları’nın imzalı maaş bordroları, masklar, biletler ve afişler hepsi bu salonda.

Her katta birden çok oda var ve her oda adım attıkça insanı içine çekiyor, Tarih yapraklarında gezindiğinizi hissediyorsunuz hemde üç boyutlu olarak.

 Ben ve oğlum ilgiyle belkide biraz merakla her metrekareye düşen eşyayı inceliyoruz, önünde yazan açıklamayı okuyoruz. Bazen oğlum kafasında zamanı oturtamıyor

“Bunlar varken sen doğmuşmuydun” diyor.

Ben de “Değil ben, deden bile dünyada yokmuş daha diyorum.” Tepkisi çok oluyor o zaman. “Vaaay o kadar eski yani”
 "Eski değil, tarihi ve değerli”...

Biz bugün kendi zaman makinemizi yaptık ve bir geziye çıktık. İnanıyorum ki hayal etmeye devam eden, hayallerini gerçekleştiren insanlar var oldukça bu geziler çoğalmaya devam edecek.

Sevgiyle kalın

Bu yazı Martı Dergisi'nde yayınlanmıştır.

Devamını Oku »

Yürüyerek tırmandığımız ağaçlıklı yol nihayet son buldu.

Karşımıza çıkan–sonradan onun sunak olduğunu öğrendiğim- devasa kayanın yanından yukarı doğru üçer beşer hızla çıktığım kayadan oyulmuş merdivenlerin sonunda, benim için zaman havada asılı kaldı sanki…

Kanım daha yavaş akmaya, etrafa daha huzurlu ve kendinden emin bakmaya başladım. İnsana özgürlük hissi veren bir yer. Gözümün görebildiği ve daha ötesine, mavinin ve yeşilin tüm tonları özenle serpiştirilmiş adeta.

Ve hak verdim. Yunan Mitolojisinin en güçlü Tanrısı olarak bilinen Zeus, çok doğru bir yer seçmiş, Truva Savaşını yönetmek için.

Zeus Altarı, sunağın arkasında tepeden herşeye hakim,

Zeus’un Truva savaşını yönettiği yerdeyim.

Bu yaz, kurra çektim “Küçükkuyu’daki tarihi ve doğal tüm mekanlar zaman ve imkan yettiğince gezilsin” yazıyordu.
Eeee durur muyum? Hemen kolları sıvadım.

Şaka bir yana, uzun zamandır planladığım bir türlü zamanlama ayarı yapamadığım Dedetepe Ekolojik Çocuk Kampı bu geziye vesile oldu.

Kamp sırasında gittiğimiz yerlerin dışında bir kaç yerde ben ilave ettim. Kısa ama yoğun bir gezi oldu bizim için.
Geziye biraz da macera katmak istedik, kayaların tepesinden atladık.

Siz de tatlı suda yüzmeyi tercih ederim, mümkünse buzzz gibi olsun diyenlerdenseniz? Küçükkuyu’ya hayat veren Mıhlı Şelalesinin çevresinde doğayla içiçe kayalardan serin sulara atlayabilirsiniz.

Mıhlı çayının yolu üzerinde karşınıza çıkan bir diğer doğa harikası yer ise Başdeğirmen mevkii. Eski bir değirmen ve Roma döneminden kalan kemerli köprü gökyüzünü kaplayan ağaçların dalları arasında manzarayı tamamlıyor. Suyun soğukluğu mu? Tabiki buzzzz gibi.

Bir sonraki durağımız,  anayol üzerinde  gözüme çarpan Adatepe Zeytinyağ Müzesi oldu.  Tarihi sabunhane binasını restore edip, çevre köylerden zeytin, zeytin yağ ve sabun üretimine ilişkin tüm araç ve gereçleri de burada sergilemeye başlamışlar. İki katlı mini müzede eski zeytinyağı presleri, zeytin toplama aletleri, taşıma ve saklama kapları, sabun yapımında kullanılan kazan ve geleneksel yöntemlerle sabun yapım tekniği görülebilecekler arasında.

Müzede en çok dikkatimi çeken zeytinyağ çıkarma aletlerinin maketleriydi. Dr. Atıf Atilla‘nın 1940’lı yıllarda 15 milyonu aşkın zeytin ağacını dağlardan söküp Anadolu köylüsüne tanıtma çabası sırasında yaptığı yolculukta gördüğü, kimi antik çağlardan kalma kimi halen kullanılan yüzlerce yağhanedeki sistemlerin özenle yaptığı maketlerini müzeye bağışlaması, biz ziyaretçiler açısından büyük şans doğrusu.

Tarihi yüzyıllar öncesine dayanan Zeytinin hayatımızın bir parçası olma hikayesini keyifle izleyebileceğiniz bir yer Adatepe Zeytinyağ Müzesi.

Bu keyifli gezinin hemen ardından, Müzenin arka sokağında deniz kenarında verdiğimiz keçi sütünden yapılmış dondurma molası keyiflere keyif kattı doğrusu.

Yola devam, şimdide denize girmek için Behramkale yolu üzerinde Limantaşı koyunda mola veriyoruz.

Denize girmek için bir diğer seçenek de, Midilli’den yaralı olarak dönen Osmanlı kadırgalarının tedavi edilip dinlendirildiği Kadırga Koyu.

 

Akşam güneş batmaya yakın, gezimizin son durağı Behramkale ve Assos Antik kenti. Behramkale’nin dar sokakları arasında Assos Antik kente doğru tırmanışa geçtik, sağlı sollu minik dükkanlar, tezgahlar ve herbirinde el emeği göznuru eserler var.

 Assos tepeden denize hakim, bir liman kenti. Hal böyle iken tarih boyunca herkesin gözü bu kente olmuş. Lidya, Pers, Pergamon, Roma derken Orta Çağda terkedilmiş.

Yinede Mitolojide Zeus’un çok sevdiği kızı, sanat, strateji ve barış tanrıçası Athena’ya ithaf ettiği Athena Tapınağı Assos Antik Kentin en güzel yerinde salınmaya devam ediyor.

Antik Çağ'ın büyük düşünürlerinden Aristo’nun bu kentte üç yıl yaşamış olduğunu ve burda felsefe okulunu kurduğunu öğrenince bu kente daha çok kanım kaynadı.


Güneşi bu nefis manzara eşliğinde batırdık. Güneş, deniz, muhteşem manzara ve huzur...

Devamını Oku »