16 TEMMUZ

Göklere, özgürlüğe aşık, havacılığa gönülvermiş...
TBMM tarafından üç kez Takdirname verilen tek kişi...

Esir düşüp ancak bir saniye bile özgürlüğü aklından çıkarmadan, kaçış, macera ve mücadele dolu bir yaşam...

6 Ocak 1896 tarihinde İstanbul’da doğan Vecihi Hürkuş, Birinci Dünya Savaşı sırasında Ruslara karşı harekata katılmış, başarılı keşif ve bombardıman uçuşları yapmış ve bu arada girdiği bir hava muharebesinde bir Rus uçağını indirmiştir.

Vecihi Hürkuş, uçak düşüren ilk Türk tayyarecidir.

Ruslara esir düştüğü Hazar Denizi’nde bulunan Nargin adasından 14 saat yüzerek İran’a; oradan da 4 ay süren dağ, tepe yürüyüşü sonunda Süleymaniye’den yurda dönerek İstanbul’a ulaşmış ve yurda dönerek Kurtuluş Savaşı’na katılmıştır.

Vecihi Bey, özellikle İnönü ve Sakarya savaşları sırasında çok başarılı keşif ve destek uçuşları yaptığı gibi, Kurtuluş Savaşı'nın ilk ve son uçuşunu yapan pilot olarak tarihe geçiyor.

Vecihi Bey'e kırmızı şeritli İstiklal Madalyası verilmiştir. Ayrıca TBMM tarafından üç kez Takdirname verilmiştir. Üç takdirname verilen tek kişidir.

Savaştan sonra İzmir'de yeni tayyarecileri eğitmeye başlar ve uçak yapımı projesine devam eder. ilk Türk uçağını imal eder. 28 Ocak 1925’de “ VECİHİ K –VI” adını verdiği uçağını uçurur.

Ancak ödül yerine onu ceza beklemektedir. İzin verecek merci olmadığı için, izinsiz havalanmış, bu yüzden de cezalandırılmıştır.

Daha sonra askeri havacılıktan ayrılarak uçak tasarımı ve yapımı çalışmalarına devam etmiştir.

1930'da Kadıköy'de bir keresteci dükkânını kiralayarak, 3 ay içinde ilk Türk sivil uçağını, aslında ikinci uçağı VECİHİ XIV'ü inşa etti. İlk uçuşunu 27 Eylül 1930'da Kadıköy Fikirtepe'de büyük bir kalabalık ve basın topluluğu karşısında yapmıştır.

Yaşasın Türk Tayyareciliği

Bu uçuştan sonra VECİHİ XIV ile önce Yeşilköy'e, sonra Ankara'ya uçmuştur. Uçabilirlik Sertifikası için İktisat Bakanlığına başvurmuş, 14 Ekim 1930'da “Tayyarenin teknik vasıflarını tespit edecek kimse bulunmadığından gereken vesika verilmemiştir” cevabını almış. Hürkuş, bunun üzerine bakanlık nezdinde yapılan girişimler sonucu uçağa istenen belgenin alınması amacıyla uçağı sökerek demiryollarından kiraladığı vagonla Çekoslovakya’ya gönderilmesi için müsaade almıştır. Tayyareye ait statik raporu gibi resmi evrak önce Çek diline çevrilmiş, uçak gelince tekrar monte edilerek uçağın malzemeleri ve her türlü teknik kontrolü yapıldıktan sonra uçuşu istenmiş.

Hürkuş 23 Nisan 1931’de Çekoslovakyalı yetkililer tarafından civardaki bir gazinoda düzenlenen bir törenle, başköşesinde “Yaşasın Türk Tayyareciliği” yazılı bir pankartla onurlandırılarak uçuş müsaadesini almıştır.

1932’de Vecihi Sivil Tayyare Mektebi isimli ilk Türk Sivil Havacılık Okulu'nu açmıştır. Okulda ilk Türk kadın pilotumuz Bedriye Gökmen ile birlikte 12 pilot yetiştirmiştir.

1954 yılında ilk sivil havayolu şirketimiz Hürkuş Havayolları’nı kurmuştur.

Türk havacılık tarihinin en üretken ve girişimci kişilerinden olan Vecihi Hürkuş, Ankara'da 16 Temmuz 1969 tarihinde vefat etmiştir.

Vecihi Hürkuş hakkında ayrıntılı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz